Masallar ve ÖZellikleri

MASALLAR



Halk dilinde anlatılarak oluşan sözlü edebiyat ürünüdür. Bir yazar tarafından sonradan yazıya geçirilmiştir.



Masallarda olaylar tamamen hayal ürünüdür. Yer ve zaman belli değildir.
Kahramanlar insan üstü özellikler gösterir. İyiler hep iyi, kötüler hep
kötüdür. İyiler ödüllendirilir, kötüler cezalandırılır. Masallarda
eğiticilik esastır. Çoğu kez evrensel konular işlenir. Dünya
edebiyatında Kelile ve Dimne, Binbir Gece Masalları ünlüdür. Türk
edebiyatında Keloğlan en tanınmış masal kahramanıdır. Eflatun Cem Güney
masallarımız derlemiş ve bir kitap halinde yayımlamıştır.



Doğaüstü güçlere yer veren veya gerçekçi, destansı veya alaylı bir
anlatı olan masal, sözlü halk edebiyatının en eski biçimlerinden
biridir. Yerli, yabancı veya mahallî folklor masallarından yapılan
sayısız derlemeler masalın günümüzde de büyük bir ilgiyle
karşılandığını gösterir.



Masalların kaynağı oldukça tartışmalıdır; fakat gerçek olan bir şey
varsa o da bazı masallarda işlenen ana konulara dünyanın çok değişik
bölgelerinde rastlandığıdır; öyle ki bu masalların tek bir masal
ailesine dahil oldukları ispat edilebilmiştir. Yazılı edebiyatın
başlangıcından beri, masal bir edebî çeşit haline gelmek eğilimi
göstermiştir.



Başlangıçta bu edebî çeşidin kendine has unsurlarından biri,
olağanüstülük niteliğiydi. Ama bundan, masalın özünün olağanüstü
niteliğe dayandığı sonucunu çıkarmamak gerekir. Masala kendine has
niteliğini veren, daha çok, onu hayal gücüyle işleyen bir anlatıcının
varlığıdır. Bu bakımdan türe örnek olarak Binbir Gece Masalları'nı
göstermek mümkündür; ama Odysseia'da anlatılan Odysseus'un serüvenleri;
Chaucer'in Cantorbery Masalları ve Boccacio'nun Decameron'u da masalın
bu tanımına uygun düşer.



Nitekim, Maupassant'ın bazı hikâyelerini de, yine aynı sebeple, yani
yazar hikâyesini kahramanının ağzından ve onun hatıraları biçiminde
anlattığı için masal çeşidinden saymak yanlış olmaz. Yazar hikâyesini
bir kahramanın ağzından anlatmadığı zaman hikâyenin ardında yazarın
kendisinin varlığı sezilir ve hikâyenin anlatılışı da ona göre değişir;
meselâ La Fontaine'in masallarının ayrıcalığı, zaten pek çoğu İtalyan
masalcılarından alınmış olması dolayısıyla, konularından çok yazarın
anlatım sanatıdır.



Kısaca söylemek gerekirse, masalın tarihî evrimini belirlemek öteki
edebî türlerin evrimini belirlemekten daha zordur. Gerçekten de masalın
değişmez özelliği sadece bir anlatı olması ve içinde uzun tasvirlere
de, psikolojik tehlikelere de yer verilmemesidir; ayrıca tek bir
olaydan veya bazı masallarda görüldüğü gibi birbirinden ayrı olarak ele
alınabilecek bir olaylar dizisinden meydana geldiği için öteki edebiyat
türlerine göre kısa da sayılabilir.



Öte yandan masalda ilk özelliği alan sözlü anlatı tarzının tabiiliği ve
serbestliği vardır, ifadenin çocuksu olmasını ilk masallara has bir
nitelik saymamak gerekir; çünkü çocuksu olmasına rağmen hiç de sunî
kaçmayan aynı söyleyişi Perrault'nun, Grimm'in ve Andersen'in
masallarında ve bir yüzyıldan beri bütün ülkelerin edebiyatlarında
rastlanan çocuk masallarında da bulmak mümkündür.



Masalın bu temel özellikleri, meselâ romanın geçiregelmiş olduğu
evrimlere oranla, masal türüne nispî bir değişmezlik kazandırmıştır.
Hiç şüphesiz masalların malzemesi yüzyıllar boyunca zenginleşmiş ve
özellikle konuları edebiyatın evrimiyle birlikte gelişmiştir. Meselâ
Voltaire, masalı felsefî propagandaya uyarlar. Zadig ve Candide yazarı,
masal türünün geleneksel metotlarını kendi amacı için kullanırken,
hikâyenin okur üstündeki etkisini sağlayan çekicilik unsurunu da
kaybetmemeğe dikkat eder. Romantik akım da, fantastik hikâyelerinde
masalın en eski süslemelerinden biri olan tabiatüstü unsurunu yeniden
değerlendirdi.